تأثیر ساختار نظام بهره برداری در تخریب مراتع پارس آباد مغان

شناخت دقیق مصادیق اقتصادی – اجتماعی و مدیریتی که باعث تخریب منابع طبیعی کشور می گردد، امری مهم و ضروری است و زمانی این کار ارزش دارد که به طور منطقه ای و محلی مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق جهت شناسایی عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر میزان تخریب مراتع و تعیین نقش نظام¬های بهره برداری در زمینه تخریب مراتع دو نوع بهره¬برداری افرازی و مشاعی موجود در شهرستان پارس¬آباد استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری شامل 120 بهره¬بردار از دو نوع بهره¬برداری و 6 سامان عرفی به نام¬های ساری قشلاق، ساری¬قویی، امیرخانلو، احمدلو، طاهرآباد و بوزجا می¬باشد. روش جمع¬آوری داده¬ها از طریق پرسشنامه و با نمونه¬گیری طبقه¬بندی تصادفی بود. برای هر یک از نوع بهره¬برداری با 3 سامان عرفی به تعداد 60 پرسشنامه تکمیل گردید. اطلاعات با نرم افزار spss نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که نوع اشتغال، نوع بهره¬برداری، تأثیر واگذاری خصوصی بر کاهش تخریب، میزان رقابت در بین بهره¬برداران و میزان تمایل به ادامه دامداری بیشترین تأثیر را در تخریب مراتع دارند. در بهره برداری افرازی مهمترین عامل که باعث کاهش میزان تخریب مراتع می¬شود شامل افزایش مشارکت در طرح¬های اصلاح و احیاء و استفاده از خدمات آموزشی و ترویجی و آگاهی از طرح¬های مرتع داری می¬باشد. ولی در بهره¬برداری مشاعی افزایش میزان رعایت ورود دام به مراتع مشاعی و میزان تامین علوفه از بخش غیرمرتعی، خروج دیر هنگام دام از مرتع، عدم تحصیلات بالا و تعداد اعضای خانوار باعث تخریب مراتع شده و عواملی همچون تأثیر مشکلات موجود با سامان های عرفی همجوار در بازنگری طرح¬ها، میزان برخورد قانونی با متخلفین و افزایش اراضی کشاورزی از میزان تخریب مراتع مشاعی می¬کاهد.